Çocuklarda Sorumluluk Duygusu

Hiç kuşkusuz her anne baba çocuğunun kendi ayakları üzerinde durmasını, kararlarını alabilmesini, kendine güvenli, değer yargıları olan , duygu ve düşüncelerini belli eden bireyler olarak yetişmesini ister.

Peki Sorumluluk Duygusu Nedir ?

Sorumluluk bilinci insan hayatında çok büyük bir rol oynamaktadır. Sorumluluk bilinci sayesinde başarılı, kendine güvenli ve kararlı bireyler yetişir. Fakat bu duygu çocuğun kendi kendine kazanabileceği bir duygu değildir. Bu duygunun küçük yaştan itibaren ebeveynleri tarafından kazandırılması sorumluluk bilinci gelişiminde önemli bir etkendir. Sorumluluk duygusu gelişiminde ilk olarak anne-baba, daha sonra da sosyal çevresinden öğrendikleri ve geliştirdikleri beceriler etkilidir.

Sorumluluk Bilincinde Anne-Babanın Rolü

Sorumluluk bilincini kazandırırken çocukların gelişim dönemlerini göz önünde bulundurmamız oldukça önemlidir. Her yaş grubunun bilişsel, fiziksel, sosyal becerileri farklıdır ve yapabildikleri gelişim düzeylerine göre değişiklik gösterir. Gelişimleri tamamlandıkça kazandıkları yeni beceriler ile sorumluluk almaya da hazır hale gelirler. Sorumluluk kazandırılmasında anne-babaya düşen bazı görevler vardır. Örneğin çocuklar hareketlerini kontrol edebilip, dengelerini sağlayabildikleri andan itibaren kıyafetlerini adım adım kendileri giyip, çıkarmaya başlayabilirler. Bu becerilerin kazanılması ile birlikte çocukların kıyafetlerini kendileri değiştirmesi, onlara bu anlamda fırsat verilmesi gelişimleri için olması gereken bir durumdur.

Diğer bir rol ise, ebeveynlerin çocuklarından istedikleri davranışları sergileyen bireyler olmalarıdır. Çocuklar taklit ederek öğrenirler ve en sık taklit ettikleri insan anne-babalarıdır. Anne-babaların çocuklarına model olmaları, onların davranış biçimlerini kazanmalarında önemli bir rol oynar.

Bir diğer dikkat edilmesi gereken konu ise, çocukların davranışlarının olumlu ya da olumsuz sonuçlarını yaşamasına izin vermektir. Ebeveynler genel olarak çocuklarının hayatını kolaylaştırmak, onları korumak ister. Örneğin; okula giderken onları giydirmek, ayakkabılarını bağlamak, ödevlerini yapmak gibi davranışları onlar için yapabilirler. Bu tarz davranışlar kısa vadede çocukları korumaya yönelik olsa bile, uzun vadede onların gelişimini

olumsuz yönde etkilemektedir. Sorumlulukları ve davranışları için çaba göstermeleri, denemeleri kişilik gelişimlerinde, özgüven duygusu gelişiminde olumlu bir etkiye sahiptir. Yaşayarak öğrenmek en etkili öğrenme şeklidir.

Yaşa Uygun Sorumluluklar Nelerdir?

2 – 3 Yaş:

Yelek gibi basit giyecekleri kendi başlarına giyebilirler.
Bardaktan su içebilirler.
Kas gelişimleri gelişmekte olduğundan, dökseler bile çatal kaşık kullanabilirler.
3 – 4 Yaş:

Kendi oyuncaklarını kendileri toplayabilir.
Diş fırçalamak, elini yüzünü yıkamak gibi öz bakım becerilerini yavaş yavaş kendileri yapabilir.
Ayakkabılarını kendileri giyebilir, fakat bağcıkları bağlamak için desteğinize ihtiyaçları vardır.
4 – 5 Yaş:

Ev işlerinde yardım edebilirler. Anne ve babaya yardım etmek gibi görevler ilgilerini çekebilir.
Sofra kurallarına uygun bir şekilde yemek yiyebilirler.
Ufak görevler alabilirler ( odasını toplamak, evin bir köşesinden eşya getirmek gibi).
Kıyafetlerini kendileri giyip, çıkarabilir.
Anne Babaya Öneriler

Olumlu geri bildirim: Çocuklar anne ve babalarının ilgilerini ve onaylarını isterler. Olumlu davranışlarına odaklanarak, davranışlarını pekiştirmek geliştirilmek istenilen davranışn kazanılmasında etkili bir roldür.

Küçük adımlardan başlamak: Çocuklarınıza öğretmek istediğiniz davranış ne ise küçük adımlardan başlamanız en kolay yöntemdir. Örneğin çocuğunuzun odasını toplamasını istiyorsanız ufak adımlarla başlayabilirsiniz. İlk olarak oyuncaklarını kaldırmak, daha sonra yatağını toplamak gibi…

Seçme sansı vermek: çocuklara seçme şansı vermek onlara sunabileceğimiz en önemli davranışlarından biridir. Kendi kararlarını kendileri verebilmesi hem onları davranışları konusunda motive edecektir hem de davranışlarının olumlu ve ya olumsuz tüm sonuçlarını kabul etmelerine yardımcı olacaktır.

Sabırlı ve destekleyici olmak: Sabırlı ve destekleyici olmak, onlardan hızlı bir gelişim beklememek, yanlışlarında, hatalarında onlara destekte bulunmak, onlara güç vermek oldukça önemlidir. Çocuklarınız sizlerin sevgisini, desteğinizi ve kararlı tutumunu gördükçe adım adım sorumluluk bilincini kazanacaklardır.